Grupa schronów
na Dębinie

█
Poznańskie fortyfikacje istnieją już ponad 1000 lat – ich historia sięga czasów średniowiecza. W pierwszej połowie XIX wieku powstała potężna twierdza poligonalna. Później, po zjednoczeniu Niemiec, umocnienia rozbudowano w nowoczesnym systemie fortowym. W latach 1876–1886 wokół miasta zbudowano 9 fortów głównych (nr I – IX) i 3 mniejsze forty pośrednie (IVa, VIa i IXa). W latach 1887–1890 pierścień fortyfikacji rozbudowano o kolejne 6 fortów pośrednich nowego typu (Ia, IIa, IIIa, Va, VIIa i VIIIa) oraz kilkadziesiąt schronów dla piechoty, dla artylerzystów i do składowania amunicji. Fortyfikacje były rozbudowywane i modernizowane aż do wybuchu I wojny światowej i w końcu stworzyły skomplikowany system umocnień, zajmujący ogromny obszar o średnicy prawie dziesięciu kilometrów.

█
Latem 1914 roku w Europie wybuchł konflikt, nazwany później wojną światową. Państwa kolejno ogłaszały stan mobilizacji, a twierdze musiały zostać przygotowane do obrony, czyli uzbrojone. Uzbrajanie przebiegało według ścisłego planu, opracowanego jeszcze w czasie pokoju. Zbudowane wcześniej forty i schrony były szkieletem umocnień, trzeba je było uzupełnić o ziemne pozycje strzeleckie i artyleryjskie, stanowiska obserwacyjne, pasy przeszkód, schronienia o różnych funkcjach, rowy komunikacyjne, systemy łączności, transportu i wiele innych elementów.

█
Pozostałością tych wydarzeń są w Poznaniu betonowe schrony określane dzisiaj mianem „mobilizacyjnych”. Pozostałe budowle były nietrwałe i w większości nie zachowały się. Schrony dębińskie były rdzeniem umocnień dolnej terasy doliny Warty, szerokiej na 900 metrów. W zachodniej części znajdowała się grupa czterech schronów, z których największy pięcioizbowy (U5 IXa) służył przypuszczalnie za schronienie dla 1–2 plutonów piechoty stanowiącej główną obsadę tej części pozycji. Obok niego umieszczono niewielki schron dwuizbowy (U6 IXa), będący prawdopodobnie punktem opatrunkowym. Ulokowany nieco z tyłu schron dwuizbowy (U4 IXa) mógł służyć za schronienie dla artylerzystów. Wysunięty w stronę przedpola schron trzyizbowy (U3 IXa) mógł dać schronienie obsadzie wydzielonej części umocnienia, oddalonej od głównej linii. We wschodniej części, bliżej Warty, zbudowano trzy obiekty. W pięcioizbowym schronie (U8 IXa) przebywała piechota głównej obsady, a w położonym z tyłu schronie dwuizbowym (U9 IXa) – artyleria. Schron U7 IXa był prawdopodobnie magazynem amunicji.

Schrony na Dębinie.

Zwiedzając fortyfikacje należy zachowywać nadzwyczajną ostrożność.
Niektóre obiekty są zniszczone i potencjalnie niebezpieczne.
Osobom bez doświadczenia w turystyce fortecznej zalecane jest skorzystanie z pomocy przewodnika.

W czasie I wojny światowej teren Dębiny wyglądał inaczej niż dzisiaj: nie było ujęcia wody z systemem stawów infiltracyjnych. Skierowane na południe umocnienia mobilizacyjne były położone na skraju lasu.

Schron mobilizacyjny U5 IXa miał pięć pomieszczeń, nakrytych sklepieniem na łukach z blachy falistej. Mógł pomieścić od jednego do dwóch plutonów piechoty, w zależności od standardu wyposażenia. Jedno z pomieszczeń było wydzielone dla oficerów i do celów pomocniczych (magazyn, izba opatrunkowa itp). Schron miał trzy wejścia i niewielkie okienka doświetlające pomieszczenia. Podobną budowę miał schron U8 IXa.

Schron mobilizacyjny U3 IXa miał trzy pomieszczenia nakryte sklepieniem na łukach z blachy falistej. Najpewniej służył za schronienie dla załogi wysuniętej części pozycji strzeleckiej.

Schron U6 IXa miał dwa pomieszczenia, lecz nietypowo nie były one nakryte sklepieniem, lecz betonowym stropem wylanym na podłożu z szyn kolejowych. Nie jest znane przeznaczenie schronu i powód, dla którego został wykonany w taki sposób. Ślady zachowane w podobnych obiektach świadczą, że mogły one pełnić funkcję punktów opatrunkowych.

Schrony dwuizbowe mogły pełnić różne funkcje: mieścić załogę pogotowia, dowództwo, obsługę baterii artyleryjskich lub zwyczajnie uzupełniać powierzchnię schronową na danym odcinku umocnień. Miały jedno wejście i dwa niewielkie okienka doświetlające. Schron U4 IXa był cofnięty względem głównej linii obrony, co może wskazywać na jego związek z artylerią. Podobną budowę i położenie miał schron U9 IXa.

Schron U7 IXa jest położony na brzegu jednego ze stawów infiltracyjnych ujęcia wody. Jest zalany wodą i niedostępny, dlatego nie ma pewności co do jego konstrukcji. Prawdopodobnie jest to cztero- lub pięciokomorowy schron amunicyjny.