Fort pośredni Ia Boyen

█
Poznańskie fortyfikacje istnieją już ponad 1000 lat – ich historia sięga czasów średniowiecza. W pierwszej połowie XIX wieku powstała potężna twierdza poligonalna. Później, po zjednoczeniu Niemiec, umocnienia rozbudowano w nowoczesnym systemie fortowym. W latach 1876–1886 wokół miasta zbudowano 9 fortów głównych (nr I – IX) i 3 mniejsze forty pośrednie (IVa, VIa i IXa). W latach 1887–1890 pierścień fortyfikacji rozbudowano o kolejne 6 fortów pośrednich nowego typu (Ia, IIa, IIIa, Va, VIIa i VIIIa) oraz kilkadziesiąt schronów dla piechoty, dla artylerzystów i do składowania amunicji. Fortyfikacje były rozbudowywane i modernizowane aż do wybuchu I wojny światowej i w końcu stworzyły skomplikowany system umocnień, zajmujący ogromny obszar o średnicy prawie dziesięciu kilometrów.

█
Forty pośrednie nowego typu miały narys trapezowy. Ich zadaniem było wspomaganie obrony obszaru między fortami głównymi, dlatego na głównym wale miały stanowiska tylko dla kilku lekkich dział. Jednokondygnacyjne koszary zostały rozdzielone na dwa bloki: jeden znajdował się pod wałem, a drugi w części tylnej (mieścił główny wjazd, bramę i most zwodzony). Fort był otoczony fosą głęboką na 6 m i szeroką na 9 m, chronioną przez broń przeciwszturmową umieszczoną w kaponierach w narożnikach czołowych oraz przy koszarach. Na styku czoła i barków umieszczono nowoczesne kaponiery, tzw. rewersowe. Najważniejsze budowle w forcie były połączone podziemnymi korytarzami.

█
Fort Ia zbudowano w latach ok. 1887–1890. Z powodu wysokiego poziomu wód gruntowych kaponiery nie zostały połączone z fortem korytarzem pod fosą. Dla utrzymania suchości zbudowano kanał odwadniający prowadzący do Warty. Fort wyróżnia się starannym wystrojem elewacji. Był modernizowany aż do wybuchu I wojny światowej: zwężone zostały wejścia, założono nowe drzwi, a na drodze krytej i przy wjeździe zbudowano małe schrony-wartownie.

Fort na współczesnym planie Poznania.

Fort jest dość dobrze zachowany, lecz pozbawiony wyposażenia i zawilgocony. Zwiedzanie wnętrza obiektu tylko za zgodą zarządcy. Obiekt potencjalnie niebezpieczny. Osobom bez doświadczenia w turystyce fortecznej zalecane jest skorzystanie z pomocy przewodnika.

Pierwotny stan fortu po ukończeniu budowy, na początku lat dziewięćdziesiątych XIX wieku.

Kaponiera w przeciwskarpie osłaniała dwa odcinki fosy: przed czołem oraz barkiem. Dostępna była przez korytarze w przeciwskarpie (lub poternę pod fosą w innych fortach); drzwi pośrodku pełniły rolę wyjścia awaryjnego. Przed ścianami mieścił się rów o głębokości 1,2 metra.

Kaponiera w narożniku fortu uzbrojona była w cztery działka przeciwszturmowe i wyposażona w reflektor (umieszczony w mniejszym otworze nieco z boku strzelnicy).

Wnętrze izby bojowej kaponiery.

Otwór reflektora zamykany był pancernymi żaluzjami.

Dwustronna kaponiera z tyłu fortu ochraniała wejście i fosę.