Poznański Szlak Forteczny

Fort pośredni IIIa Prittwitz

LEWY BRZEG WARTY

Obiekty twierdzy poligonalnej

Obiekty twierdzy fortowej

Elementy twierdzy fortowej

Inne

PRAWY BRZEG WARTY

Obiekty twierdzy poligonalnej

Obiekty twierdzy fortowej

Inne

Jeśli zauważysz dewastację lub niepokojące zjawiska na terenie obiektu zabytkowego, prosimy o kontakt: tel. 508 977 083  lub e-mail info@twierdza.poznan.pl


Poznańskie fortyfikacje istnieją już ponad 1000 lat – ich historia sięga czasów średniowiecza. W pierwszej połowie XIX wieku powstała potężna twierdza poligonalna. Później, po zjednoczeniu Niemiec, umocnienia rozbudowano w nowoczesnym systemie fortowym. W latach 1876–1886 wokół miasta zbudowano 9 fortów głównych (nr I – IX) i 3 mniejsze forty pośrednie (IVa, VIa i IXa). W latach 1887–1890 pierścień fortyfikacji rozbudowano o kolejne 6 fortów pośrednich nowego typu (Ia, IIa, IIIa, Va, VIIa i VIIIa) oraz kilkadziesiąt schronów dla piechoty, dla artylerzystów i do składowania amunicji. Fortyfikacje były rozbudowywane i modernizowane aż do wybuchu I wojny światowej i w końcu stworzyły skomplikowany system umocnień, zajmujący ogromny obszar o średnicy prawie dziesięciu kilometrów.


Forty pośrednie nowego typu miały narys trapezowy. Ich zadaniem było wspomaganie obrony obszaru między fortami głównymi, dlatego na głównym wale miały stanowiska tylko dla kilku lekkich dział. Jednokondygnacyjne koszary zostały rozdzielone na dwa bloki: jeden znajdował się pod wałem, a drugi w części tylnej (mieścił główny wjazd, bramę i most zwodzony). Fort był otoczony fosą głęboką na 6 m i szeroką na 9 m, chronioną przez broń przeciwszturmową umieszczoną w kaponierach w narożnikach czołowych oraz przy koszarach. Na styku czoła i barków umieszczono nowoczesne kaponiery, tzw. rewersowe. Najważniejsze budowle w forcie były połączone podziemnymi korytarzami.


Fort IIIa zbudowano w latach ok. 1887–1890. Nietypowo został zaopatrzony w schron-wartownię nad prawą kaponierą. Kaponiery rewersowe były połączone z koszarami przejściem podziemnym pod fosą. Około 1892 roku zamontowano dwie obrotowe kopuły obserwacyjne piechoty typu W.T.90. Fort był modernizowany aż do wybuchu I wojny światowej. Zachowany jest w dobrym stanie, można w nim obejrzeć unikatowe okiennice pancerne, zamykające od zewnątrz otwory strzelnicze i obserwacyjne kaponier.

Twierdza Poznań
Fort na współczesnym planie Poznania.

Obiekt jest użytkowany przez Zakład Kremacji, zwiedzanie wnętrza tylko za zgodą zarządcy. Część budowli jest uszkodzona i opuszczona, potencjalnie niebezpieczna. Osobom bez doświadczenia w turystyce fortecznej zalecane jest skorzystanie z pomocy przewodnika.



Twierdza Poznań
Fort na początku lat dziewięćdziesiątych XIX wieku, po ukończeniu budowy.

Twierdza Poznań
Prowadzące na przedpole fortu wyjście ze schronu-wartowni przeciwszturmowej było dobrze zabezpieczone od góry.

Twierdza Poznań
Prowadzące na przedpole fortu wyjście ze schronu-wartowni przeciwszturmowej było dobrze zabezpieczone od góry.

Twierdza Poznań
Kaponiera w przeciwskarpie osłaniała dwa odcinki fosy: przed czołem oraz barkiem. Uzbrojona była w cztery działka przeciwszturmowe. Dostępna była przez poternę (podziemny korytarz) pod fosą (lub korytarze w przeciwskarpie w innych fortach); drzwi pośrodku pełniły rolę wyjścia awaryjnego. Przed ścianami mieścił się rów o głębokości 1,2 metra.

Twierdza Poznań
Strzelnice działek osłonięte były stalowymi okiennicami.

Twierdza Poznań
Strzelnice działek osłonięte były stalowymi okiennicami.

Tablice informacyjne Poznańskiego Szlaku Fortecznego sfinansowano z Poznańskiego Budżetu Obywatelskiego i Rad Osiedli: Górczyn, Krzyżowniki-Smochowice, Głuszyna, Piątkowo. Szlak został wytyczony w oparciu o koncepcję przygotowaną przez Porozumienie dla Twierdzy Poznań i prace Zespołu ds. fortyfikacji poznańskich Urzędu Miasta Poznania.

Opracowanie, rysunki, zdjęcia: Jacek Biesiadka, Konrad Dąbrowski, Andrzej Gawlak, Bogusław Musielak, Michał Nabzdyk, Mariusz Wojciechowski.
© 2015-2022, Jacek Biesiadka, Konrad Dąbrowski, Andrzej Gawlak, Bogusław Musielak, Michał Nabzdyk, Pracownia JB72, Pracownia mariwoj Mariusz Wojciechowski, Autorzy OpenStreetMap.

Poznań