Fort główny VI Tietzen

█
Poznańskie fortyfikacje istnieją już ponad 1000 lat – ich historia sięga czasów średniowiecza. W pierwszej połowie XIX wieku powstała potężna twierdza poligonalna. Później, po zjednoczeniu Niemiec, umocnienia rozbudowano w nowoczesnym systemie fortowym. W latach 1876–1886 wokół miasta zbudowano 9 fortów głównych (nr I – IX) i 3 mniejsze forty pośrednie (IVa, VIa i IXa). W latach 1887–1890 pierścień fortyfikacji rozbudowano o kolejne 6 fortów pośrednich nowego typu (Ia, IIa, IIIa, Va, VIIa i VIIIa) oraz kilkadziesiąt schronów dla piechoty, dla artylerzystów i do składowania amunicji. Fortyfikacje były rozbudowywane i modernizowane aż do wybuchu I wojny światowej i w końcu stworzyły skomplikowany system umocnień, zajmujący ogromny obszar o średnicy prawie dziesięciu kilometrów.

█
Forty główne miały narys sześcioboczny. Ich głównym zadaniem było prowadzenie walki artyleryjskiej z przeciwnikiem oraz zapewnienie schronienia własnym siłom. Najważniejszą częścią fortu był ziemny wał artyleryjski, na którym mieściły się stanowiska dla ciężkich dział do walki dalekiej i dla lekkich dział do osłony międzypól oraz murowane schronienia dla dział i artylerzystów. Podziemne kazamaty pod wałem dawały schronienie dla załogi oraz dla amunicji i prochu. W tylnej części fortu umieszczono dwukondygnacyjne koszary dla załogi oraz główny wjazd z bramą i mostem zwodzonym. Fort był otoczony fosą głęboką na 6 m i szeroką na 9 m, chronioną za pomocą lekkich dział i karabinów strzelających z kaponier w narożnikach czołowych i barkowych oraz w koszarach. Najważniejsze budowle w forcie były połączone podziemnymi korytarzami.

█
Fort VI zbudowano w latach 1879–1883. Wyposażono go w długi wał piechoty na całej długości czoła. W 1885 roku po obu stronach zbudowano ziemne baterie artyleryjskie ze schronami amunicyjnymi. W latach 1887–1890 fort poddano gruntownej modernizacji: wzmocniono mury, kaponierę czołową przebudowano na nowoczesną rewersową i połączono ją z koszarami przejściem pod fosą. Pośrodku wału zbudowano pancerne stanowisko obserwacyjne artylerii typu P.B.St.87. Baterie sprzężone przebudowano według nowych standardów. Pomniejsze modernizacje wykonywano aż do wybuchu I wojny światowej. W 1939 roku na wale zbudowano dwa betonowe schrony obserwacyjno-bojowe.

Fort na współczesnym planie Poznania.

Po wojnie fort był użytkowany przez wojsko. Należy do najlepiej zachowanych, wraz z licznymi elementami oryginalnego wyposażenia. Obiekt jest zagospodarowany, zwiedzanie wnętrza tylko za zgodą zarządcy. Część budowli jest uszkodzona i opuszczona, potencjalnie niebezpieczna. Osobom bez doświadczenia w turystyce fortecznej zalecane jest skorzystanie z pomocy przewodnika.

Fort w 1887 roku, po rozebraniu kaponiery skarpowej na osi i budowie kaponiery rewersowej w przeciwskarpie (murze zewnętrznym) fosy.

W schronach na wale artylerzyści ukrywali sie przed ostrzałem oraz chowali w nich działa. Wnęki po bokach służyły do przechowywania amunicji podawanej na stanowiska: miały stosowne półki i były zamykane.

Pancerne stanowiska obserwacyjne (P.B.St.87) zainstalowane zostały w latach 1888–1889 na trzech poznańskich fortach (IV, V i VI). Zachowało się tylko na forcie VI – pozostałe dwa forty są zrujnowane. Strop kazamaty był wykonany z żelaza zlewnego, a solidny przedpancerz – z żeliwa utwardzanego. Dwaj obserwatorzy ułatwiali kierowanie ogniem artylerii.

Schody do pancernego stanowiska obserwacyjnego P.B.St.87.

Wnętrze pancernego stanowiska obserwacyjnego P.B.St.87.

Pancerne stanowisko obserwacyjne P.B.St.87 z zewnątrz.

Koszary szyjowe fortu były dwukondygnacyjne; stały most nad fosą wspierał się na jednym filarze, a w sieni mieścił się most zwodzony o przemyślnej konstrukcji, doskonale wyważony i prosty w obsłudze.

Cechą narysu (planu) fortów głównych było specyficzne ukształtowanie koszar szyjowych (w części tylnej fortu): cofnięcie części środkowej sprawiło, że kazamaty osłaniające fosę można było umieścić w załamaniach koszar i zrezygnować z wystającej (i przez to narażonej na zniszczenie) kaponiery.

Fosa przed wałem głównym fortu osłaniana była przez trzy kaponiery: jedną na osi (dwustronną) oraz dwie na narożnikach. Kaponiera to budowla umieszczona w fosie, przeznaczona do jej obrony.

Widok ze strzelnicy kaponiery na prawy odcinek fosy.