LEWY BRZEG WARTY
Obiekty twierdzy poligonalnej
Obiekty twierdzy fortowej
Elementy twierdzy fortowej
Inne
PRAWY BRZEG WARTY
Obiekty twierdzy poligonalnej
Obiekty twierdzy fortowej
Inne
Jeśli zauważysz dewastację lub niepokojące zjawiska na terenie obiektu zabytkowego, prosimy o kontakt: tel. 508 977 083 lub e-mail info@twierdza.poznan.pl
|
█ Poznańskie fortyfikacje istnieją już ponad 1000 lat – ich historia sięga czasów średniowiecza. W pierwszej połowie XIX wieku powstała potężna twierdza poligonalna. Później, po zjednoczeniu Niemiec, umocnienia rozbudowano w nowoczesnym systemie fortowym. W latach 1876–1886 wokół miasta zbudowano 9 fortów głównych (nr I – IX) i 3 mniejsze forty pośrednie (IVa, VIa i IXa). W latach 1887–1890 pierścień fortyfikacji rozbudowano o kolejne 6 fortów pośrednich nowego typu (Ia, IIa, IIIa, Va, VIIa i VIIIa) oraz kilkadziesiąt schronów dla piechoty, dla artylerzystów i do składowania amunicji. Fortyfikacje były rozbudowywane i modernizowane aż do wybuchu I wojny światowej i w końcu stworzyły skomplikowany system umocnień, zajmujący ogromny obszar o średnicy prawie dziesięciu kilometrów. █ Forty główne miały narys sześcioboczny. Ich głównym zadaniem było prowadzenie walki artyleryjskiej z przeciwnikiem oraz zapewnienie schronienia własnym siłom. Najważniejszą częścią fortu był ziemny wał artyleryjski, na którym mieściły się stanowiska dla ciężkich dział do walki dalekiej i dla lekkich dział do osłony międzypól oraz murowane schronienia dla dział i artylerzystów. Podziemne kazamaty pod wałem dawały schronienie dla załogi oraz dla amunicji i prochu. W tylnej części fortu umieszczono dwukondygnacyjne koszary dla załogi oraz główny wjazd z bramą i mostem zwodzonym. Fort był otoczony fosą głęboką na 6 m i szeroką na 9 m, chronioną za pomocą lekkich dział i karabinów strzelających z kaponier w narożnikach czołowych i barkowych oraz w koszarach. Najważniejsze budowle w forcie były połączone podziemnymi korytarzami.
█ Fort VII zbudowano w latach 1876–1880. W 1881 roku uzupełniono go o trzy murowane stanowiska dla armat pierścieniowych 15 cm. Nie zbudowano typowego dla większości fortów głównych krótkiego wału piechoty. W latach 1887–1890 wzmocniono mury budowli podziemnych, a po obu stronach fortu dostawiono ziemne baterie artyleryjskie ze schronami amunicyjnymi. Obiekt był modernizowany aż do wybuchu I wojny światowej, kiedy powstały m.in. dwie wartownie na krytej drodze. W sierpniu 1939 roku na wale zbudowano dwa betonowe schrony obserwacyjno-bojowe oraz dwie stalowo-betonowe kopuły obserwacyjne pochodzące z zasobów poniemieckich. Podczas okupacji niemieckiej w pomieszczeniach fortu urządzono, pierwszy na ziemiach polskich, niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny, a później obóz zagłady prowadzony przez SS. Mieściło się tu także więzienie Gestapo. W 1944 roku zadaszono fosy i umieszczono w nim oddział zakładów Telefunken. Po wojnie fort był użytkowany przez wojsko.
Fort na współczesnym planie Poznania.
Fort należy do najlepiej zachowanych, wraz z licznymi elementami oryginalnego wyposażenia. Na terenie obiektu znajduje się muzeum martyrologiczne oraz magazyny. Zwiedzanie wnętrz nieudostępnionych turystycznie tylko pod opieką przewodnika. Niektóre części obiektu są potencjalnie niebezpieczne. Osobom bez doświadczenia w turystyce fortecznej zalecane jest skorzystanie z pomocy przewodnika.
Fort około 1884 roku - po ukończeniu budowy, instalacji stanowisk dział 15 cm (Ring-Kanone), a przed wzmocnieniem murów i sklepień. Działobitnie po bokach fortu ukazane są w formie znanej dziś tylko z projektów.
Schrony (remizy) na wale służyły artylerzystom do ukrycia się przed ostrzałem oraz jako miejsce ukrycia dział. Wnęki po bokach służyły do przechowywania amunicji podawanej na stanowiska: miały stosowne półki i były zamykane.
W kilku fortach wmurowane są tablice z nazwiskami oficerów nadzorujących budowę oraz nazwą firmy budującej (Baugesellschaft G. Stammer & Co).
Koszary szyjowe fortu były dwukondygnacyjne; stały most nad fosą wspierał się na jednym filarze, a w sieni mieścił się most zwodzony o przemyślnej konstrukcji, doskonale wyważony i prosty w obsłudze.
Kilka poznańskich fortów uzbrojono w działa kalibru 15 cm (Ring-Kanone) na stałych stanowiskach na wale fortu, na obrotowych łożach. Niestety nie przetrwały one w dobrym stanie: nie zachowały się żelazne szyny, po których poruszały się łoża.
Fosa przed wałem fortu osłaniana była przez trzy kaponiery: jedną na osi (dwustronną) oraz dwie na narożnikach. Kaponiera to budowla umieszczona w fosie, przeznaczona do jej obrony.
|
Tablice informacyjne Poznańskiego Szlaku Fortecznego sfinansowano z Poznańskiego Budżetu Obywatelskiego i Rad Osiedli: Górczyn, Krzyżowniki-Smochowice, Głuszyna, Piątkowo. Szlak został wytyczony w oparciu o koncepcję przygotowaną przez Porozumienie dla Twierdzy Poznań i prace Zespołu ds. fortyfikacji poznańskich Urzędu Miasta Poznania.
Opracowanie, rysunki, zdjęcia: Jacek Biesiadka, Konrad Dąbrowski, Andrzej Gawlak, Bogusław Musielak, Michał Nabzdyk, Mariusz Wojciechowski.
© 2015-2022, Jacek Biesiadka, Konrad Dąbrowski, Andrzej Gawlak, Bogusław Musielak, Michał Nabzdyk, Pracownia JB72, Pracownia mariwoj Mariusz Wojciechowski, Autorzy OpenStreetMap.
|