Bateria przeciwlotnicza
Piątkowo (Osiedle Sobieskiego)

█
Podczas okupacji niemieckiej w latach 1939–1945 Poznań był ważnym ośrodkiem zaplecza, gdzie fabryki produkowały uzbrojenie, amunicję, samoloty i wyroby z gumy, stacjonował garnizon, mieścił się jeden z głów­nych magazynów amunicyjnych armii. Istotną rolę pełnił węzeł kolejowy wraz z infrastrukturą remontową. Miasto było zagrożone alianckimi nalotami bombowymi, zatem przygotowano system obrony przeciwlotniczej. Zbudowano kilkaset obiektów obrony biernej: schronów, szczelin i ukryć przeciwlotniczych.

█
Aktywnie zwalczać samoloty bombowe i utrudniać im celne zrzucanie bomb miała artyleria przeciwlotnicza, grupowana w 6-działowe baterie. Oprócz standardowych niemieckich dział przeciwlotniczych 8,8 cm Flak (FlugabwehrKanone) wz. 18, 36 lub 37 używano również zdobyczne francuskie armaty polowe kalibru 7,5 cm (fr. canon de 75 mm modèle 1897). Skonstruował je w 1897 roku Charles Étienne Sainte-Claire Deville (1857–1944). Późniejsze wersje były używane między innymi jako uzbrojenie wież pancernych w fortach Séré de Rivieres i jeszcze w latach trzydziestych w umocnieniach Linii Maginota. Po zajęciu Francji w ręce niemieckie wpadło kilka tysięcy dział polowych, a wcześniej kilkaset w Polsce, gdyż w okresie międzywojennym była to podstawowa armata polowa wojska polskiego. Niemcy używali tej broni jako armaty polowej 7,5 cm F. K. (Feldkanone) 97 (f) oraz jako przeciwpancernej i przeciwlotniczej. Po 1941 roku szeroko stosowano radzieckie armaty 85 mm wz. 1939 KS-12 oznaczane przez Niemców 8,5/8,8 Flak M39(r). Z powodu słabej aktywności lotnictwa alianckiego, poznańskie baterie 7,5 cm z czasem mogły być przebudowywane, nawet likwidowane i rozbrajane.

█
Organizacja obrony przeciwlotniczej Poznania.

Zakreskowano obszary będące głównym celem nalotów: lotnisko Ławica, węzły kolejowe w centrum i na Franowie, zakłady lotnicze Focke-Wulf (na terenie MTP i w Krzesinach), zakłady zbrojeniowe DWM (Cegielski), Posener Gummiwerke (Stomil), magazyn amunicji Heeres-Muna Posen (rejon Główna – Koziegłowy). Układ działobitni jest rozciągnięty w stronę zachodnią, ponieważ z tego kierunku spodziewano się nalotów bombowych. Lokalizowano je tak, aby mogły razić bombowce kilka kilometrów przed celem, w fazie decydującej o celności bombardowania. Nazwy działobitni nadane przez autorów.

W Poznaniu przygotowano co najmniej 25 stałych działobitni przeciwlotniczych, w tym dla trzynastu baterii dział 7,5 cm. Jedna z nich mieściła się na Piątkowie (obecnie na Osiedlu Sobieskiego). Każda działobitnia miała 6 stanowisk ogniowych – były to żelazobetonowe cokoły o wysokości 60 cm i średnicy 120 cm umieszczone na kwadratowych płytach fundamentowych o boku 250 cm i grubości 100 cm. Do cokołów przykręcano śrubami specjalne łoża, a na nich montowano działa po zdjęciu kół i tarczy osłonowej oraz skróceniu łoża dolnego armaty.

Armata skonfigurowana do strzału z kątem podniesienia lufy w zakresie od +10° do +40°. Łoże armaty (Unterlafette) jest podparte za pomocą uchylnego wspornika.

Armata skonfigurowana do strzału z kątem podniesienia lufy w zakresie od +40° do +70°. Wspornik jest opuszczony.

█
Łoże umożliwiało prowadzenie ognia z kątem podniesienia lufy 10–70°. Szybkostrzelność wynosiła 12 strzałów na minutę. Pociski odłamkowe (Sprenggranate) 15 lub 17 z zapalnikami 24/31 ważyły odpowiednio 6,25 lub 5,3 kg i osiągały prędkość początkową 575 lub 550 m/s. Donośność pionowa armaty sięgała 6,5 km.

Stanowiska bojowe ułożone były na wierzchołkach spłaszczonego sześciokąta. Każde otoczone było ziemnym wałem ochronnym. Żółte punkty oznaczają obecne położenie podstaw dwóch stanowisk, a czerwone – przypuszczalne pierwotne położenie sześciu stanowisk.

Cokół jednego ze stanowisk.

Śruba do zamocowania obrotowego łoża.