Fort główny II Stülpnagel

█
Poznańskie fortyfikacje istnieją już ponad 1000 lat – ich historia sięga czasów średniowiecza. W pierwszej połowie XIX wieku powstała potężna twierdza poligonalna. Później, po zjednoczeniu Niemiec, umocnienia rozbudowano w nowoczesnym systemie fortowym. W latach 1876–1886 wokół miasta zbudowano 9 fortów głównych (nr I – IX) i 3 mniejsze forty pośrednie (IVa, VIa i IXa). W latach 1887–1890 pierścień fortyfikacji rozbudowano o kolejne 6 fortów pośrednich nowego typu (Ia, IIa, IIIa, Va, VIIa i VIIIa) oraz kilkadziesiąt schronów dla piechoty, dla artylerzystów i do składowania amunicji. Fortyfikacje były rozbudowywane i modernizowane aż do wybuchu I wojny światowej i w końcu stworzyły skomplikowany system umocnień, zajmujący ogromny obszar o średnicy prawie dziesięciu kilometrów.

█
Forty główne miały narys sześcioboczny. Ich głównym zadaniem było prowadzenie walki artyleryjskiej z przeciwnikiem oraz zapewnienie schronienia własnym siłom. Najważniejszą częścią fortu był ziemny wał artyleryjski, na którym mieściły się stanowiska dla ciężkich dział do walki dalekiej i dla lekkich dział do osłony międzypól oraz murowane schronienia dla dział i artylerzystów. Podziemne kazamaty pod wałem dawały schronienie dla załogi oraz dla amunicji i prochu. W tylnej części fortu umieszczono dwukondygnacyjne koszary dla załogi oraz główny wjazd z bramą i mostem zwodzonym. Fort był otoczony fosą głęboką na 6 m i szeroką na 9 m, chronioną za pomocą lekkich dział i karabinów strzelających z kaponier w narożnikach czołowych i barkowych oraz w koszarach. Najważniejsze budowle w forcie były połączone podziemnymi korytarzami.

█
Fort II zbudowano w latach 1878–1882. Plany budowy zmodyfikowano w 1881 roku, dodając pośrodku czoła krótki odcinek wału dla piechoty. W latach 1887–1890 wzmocniono mury budowli podziemnych, a po bokach fortu dostawiono ziemne baterie artyleryjskie ze schronami amunicyjnymi. Fort był modernizowany aż do wybuchu I wojny światowej. W czasie II wojny światowej zadaszono fosy, aby umieścić w nich warsztaty i magazyny fabryki samolotów Focke-Wulf. Przypuszczalnie w tym samym czasie w rejon fortu doprowadzono linię kolejową i zbudowano rampę przeładunkową.

Fort na współczesnym planie Poznania.

Fort jest zachowany w dobrym stanie. Obiekt jest wykorzystywany na cele magazynowe i produkcyjne, zwiedzanie wnętrza tylko za zgodą zarządcy. Część budowli jest uszkodzona i opuszczona, potencjalnie niebezpieczna. Osobom bez doświadczenia w turystyce fortecznej zalecane jest skorzystanie z pomocy przewodnika.

Fort na początku lat dziewięćdziesiątych XIX wieku, po modernizacji i wzmocnieniu.

Schrony (remizy) na wale służyły artylerzystom do ukrycia się przed ostrzałem oraz jako miejsce ukrycia dział. Wnęki po bokach służyły do przechowywania amunicji podawanej na stanowiska: miały stosowne półki i były zamykane.

Koszary szyjowe fortu były dwukondygnacyjne, stały most nad fosą wspierał się na jednym filarze, a w sieni mieścił się most zwodzony o przemyślnej konstrukcji, doskonale wyważony i prosty w obsłudze.

Metalowe części rzadko kiedy opierają się upływowi czasu.

Zachowane metalowe części często stają sie ofiarą ludzi.

Pomieszczenie bojowe dwustronnej kaponiery skarpowej na osi fortu.

Cechą narysu (planu) fortów głównych było specyficzne ukształtowanie koszar szyjowych (w części tylnej fortu): cofnięcie części środkowej sprawiło, że kazamaty osłaniające fosę można było umieścić w załamaniach koszar i zrezygnować z wystającej (i przez to narażonej na zniszczenie) kaponiery.